1.E-BELEDİYECİLİĞİN TANIMI
E-Belediye kavramını tanımlamakta e-devlet tanımlarından faydalanılabilir. E-Devlet, kamu hizmetlerinin sağlanması ve yurttaşlara sunulması sırasında bilgi ve iletişim alanındaki teknolojik olanakların kullanılmasından öte aynı zamanda insan kaynaklarının, iş süreçlerinin ve hizmet anlayışının değişmesini de içeren bir zihniyet değişimini kapsar. E-Belediye kavramı ilk bakışta belediye hizmetlerinin elektronik ortama taşınması gibi gözükse de, kapsamı aslında bundan çok daha geniştir. Burada teknoloji ve dolayısıyla işin ‘e’ tarafı sadece bir araçtır. e-Belediye, temel olarak bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanılması yoluyla daha şeffaf, daha etkin ve verimli, vatandaşa daha yakın ve onun katılımına daha açık bir yapılanmayı ifade eder. Bu bakımdan, e-belediye kavramı hizmetlerin bir web sitesi aracılığıyla elektronik ortama taşınmasından öte arka planda gerçekleşmesi gereken değişimi de ifade eder. Bu değişim, vatandaş müşteri odaklı bir hizmet anlayışının yerleşmesi, yeni bir idari yapının oluşturulması, bu teknolojileri anlayan ve kullanabilen insan kaynağının yetiştirilmesi gibi çok daha derin bir dönüşümü kapsar.
E-belediye’nin bir cümlede tanımını yapmaya çalışmak yerine, bu kavramın söz verdikleri üzerinde durmak kavramı anlamamızı kolaylaştıracaktır. E-belediye’nin işlevleri, bir kurum olarak belediyeye ve vatandaşlara sundukları açısından değerlendirilebilir.
1.1. E-Belediye’nin belediye açısından işlevleri
Hizmetlerin sağlanmasında etkinlik ve verimlilik
Vergi adaletinin sağlanması
Performans ölçümü
Modernleşme ve reform aracı
Bilgiye dayalı karar verme mekanizmalarının gelişimi
1.2.E-Belediye’nin vatandaş açısından işlevleri
Daha kaliteli hizmet
Vatandaş odaklı hizmet
7 gün 24 saat hizmet
Hizmetlerin tasarımında katılım imkânı
Daha saydam ve hesap verebilir yönetim
Bunlar dışında, e-belediye’nin ekonomik kalkınmaya katkı, bilgi toplumuna geçiş, vatandaş ve belediye arasındaki ilişkinin gelişmesi suretiyle karşılıklı güven oluşması,‘iyi yönetişim’ yolunda bir adım olma gibi dolaylı getirileri de vardır. ‘Yöneten’ geleneksel belediye, elektronik belediye yaklaşımı ile vatandaş taleplerine en iyi şekilde cevap veren ve onların da hizmetleri yönlendirebildiği bir yapıya dönüşmektedir.
2.E-BELEDİYECİLİK KAVRAMI ve YEREL YÖNETİMLERİN HİZMET SUNUMUNDAKİ YERİ
Sürekli gelişen bilişim teknolojileri, yerel yönetimlerin çok yönlü hizmet verme gereksinimleri doğrultusunda yeni ufuklar açmakta ve problemlere uygun çözümler sunabilmektedir. Bunların başında belediyelerin tanıtım, ilke ve hizmetlerini elektronik ortama yansıttıkları “e-belediye” kavramı gelmektedir. E-Belediye; kente ilişkin verilerin güncel teknolojiye dayalı bilişim teknolojileri destekli çalışmalarla yönetilerek bu verilerden kent ve toplum yararına çeşitli bilgiler üretilmesi ve etkin bir biçimde vatandaşın hizmetine sunulmasıdır. (H.Burçin Henden “Yerel Yönetimlerde Uygulanan Toplam Kalite Yönetiminin “e-Belediyecilik” Kavramı İle Bağlantısının İrdelenmesi”)
Bilgi toplumu sosyologu Manuel Castells, "küresel ağ etkisi" nin yarattığı paradigma dönüşümünü şu sözcüklerle karakterize etmektedir: Küreselleşme, hükümetleri, kültürleri ve kurumsal yapıları farklı biçimlerde birbirlerine bağlayan, enstrümantal bir enformasyon ağıyla harekete geçirilmektedir. Bu anlayışla, siyaset ve yönetim de "enformasyonel" hale gelmektedir. İşte "e-belediyecilik" kavramı da bu çerçevede ortaya çıkmaktadır. E-belediyecilik ortamında; belediye diğer kamu kurumları, belediye-vatandaş ve vatandaş-vatandaş arasındaki bilgi akışında ve “haberdarlık” miktarında ciddi bir artış gözlenebileceği açıktır. Yönetimin elektronik ortama geçişi ile kurumlar arasındaki etkileşimin ön plana çıkacağı bir gerçektir.
Çünkü kurumların iş süreçleri, e-belediyecilik uygulamaları sayesinde, sadece kendi bünyelerinde olup bitivermekten çıkıp, çağımız yönetişim anlayışının ışığında, şeffaf ve hesap verebilir bir kimliğe bürünebilmektedir.
E-belediyeciliğin diğer yönleri ile açıklanmasına geçmeden önce, kamu yönetiminin geneline bakıldığında, e-belediyeciliğin başlangıcı olarak da görülebilecek “e-devlet” kavramına bir göz atmak gereklidir.
E-devlet, sürekli takip ve denetim isteyen yeni bir yaşam biçimi olarak ifade edilmektedir. Dolayısıyla, e-devlet sanıldığı gibi sanal bir devlet olmayıp, gerçek hayattaki devletin, teknoloji olanaklarını kullanarak çağın gereklerine uygun olarak yeniden yapılandırılması halidir. (Hilal Yıldırır, Elif Karakurt, E-Devlet Ve Uygulamaları)
E-devlet, ilk bakışta her ne kadar kamu hizmetlerinin elektronik ortama taşınması faaliyetinin bir sonucu olarak görünse de, aslında daha derin bir ifade söz konusudur. Devletin elektronikleşmesinde, bilgi ve iletişim teknolojileri gerçek anlamda birer araç niteliğindedir. Temel hedef ise, bilgi işleme kapasitesi arttırılmış, acil karar alabilen ve ihtiyaçlara hızlı cevap verebilen bir devlet-yönetim yapısının oluşturulmasıdır. (Milli Emlak Genel Müdürlüğü. "E-Devlet")
E-Devlet (genelde e-devletten yola çıkılarak özelde e-belediyecilik ) oluşumundaki diğer bir öncelik; yönetimin vatandaşa sanal ortamda sunacağı hizmetlerin yalnızca bilgilendirmek düzeyinde kalmaması ve vatandaşın, kişisel başvuru, denetim, sonuç alabilme, eğitim, karar süreçlerine katılım sağlaması, güvenlik, sağlık ve benzeri konularda da devletten servis alabilmesidir. Yönetim bu servislerin sağlanmasında şu unsurları öncelikli olarak belirlemek ve gözetmek zorundadır:
• Vatandaşların sanal ortamda hangi servis sağlayıcılar aracılığı ile başvurularını yapabileceklerinin belirlenmesi
• Başvuru belgelerinin bilgisayar ortamındaki biçimlerinin hangi standartlarda olacağının belirlenmesi,
• Başvuruların içerik yeterliliğinin otomatik kontrolünün yapılarak, başvuru kabulü ile işlem zamanlarının başvurana bildirilmesi,
• Devlet ve vatandaş arasındaki haberleşme güvenliğinin yeterince sağlanması,
• Hizmet sunmada Devletin yetkilendireceği özel kuruluşların yeterince saydam ve kontrol edilebilir olması. (Türkiye Bilişim Şurası,E-devlet Çalışma Grubu Raporu)
Elektronik devletin(e-devlet) önemli bir parçası olarak düşünülmesi gereken elektronik belediyecilik(e-belediye) belediyelerin hemen her açıdan (hizmet, yönetim anlayışı, yeni istihdam olanakları vb) ülke kalkınmasına katkılarını artıracak kapsamlı bir projedir. Bu proje çerçevesinde çağımızın vazgeçilmez teknolojisi olan internetin yerel halkın kullanımına sunulması öngörülmektedir. Bu yolla belediye-yerel halk arasında karşılıklı iletişim ve bilgi alışverişi yolu ile kaliteli hizmet sunumu ve yerel demokrasinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Yerel halka hizmet üretme sorumluluğu ile donatılmış olan belediyelerin bu sorumluluğunu yerine getirebilmesi noktasında teknolojik gelişmeleri kurumsal işleyişe aktarmaları gerekmektedir. ( Yıldırım, Uğur, Öner, Şerif, Türkiye’de E-Belediye Uygulamaları)
Yerel yönetimler, halka en yakın yönetim birimi olarak gerek yönetimsel, gerekse siyasi işlevler yerine getirmektedirler. (Yıldız, Mete, Çağdaş Yerel Yönetimler,1996)
Yerel yönetimler, e-belediye uygulamasına geçişte belli faydalar elde etme fikrinde olmalı ve uygulama stratejilerini bu yönde belirlemelidirler.
2.1.E-Belediye Uygulamalarından Beklenen Faydalar
• Yerel halka sunulacak hizmetlerin, geleneksel kamu yönetimi anlayışı olan mesai saatlerinin dışına çıkararak 7 gün 24 saat haline getirebilmek,
• Dünya ile bütünleşme bakış açısıyla ele alındığında, yerel yönetim hizmetlerinin internet ortamına yansımasıyla, sözü edilen hizmetlerin izlenebilirliğinin yerelden dünyaya açıldığını algılayabilmek,
• Bürokratik evrak yoğunluğunu azaltabilmek,
•Vatandaşların bazı bilgileri elektronik ortamda alabilme özgürlüğü dolayısıyla, çalışanların yoğunluğunun azalmasını sağlayabilmek,
• Hem çalışanlar, hem de vatandaşlar açısından, yapılacak işlemler bazında zaman tasarrufu sağlayabilmek,
• Belediye-Vatandaş ilişkilerinin güçlendirilmesini sağlayabilmek,
• İş yoğunluğunun belli bir miktar azalması ve iş süreçlerinin daha düzenli hale gelebilmesi nedeniyle, çalışan memnuniyetini sağlayabilmek,
• Kent gündeminin rahatça izlenebilmesini sağlayabilmek,
• Kent verilerine ilişkin bilgilerin daha rahat toplanabilmesini sağlayabilmek,
• İnternet ortamında yapılacak anketler sayesinde, halkın beklenti, talep ve şikâyetlerini daha rahat öğrenebilmek.
Yönetimde iyileşme, sunulan gerçek hizmetler üzerinde de iyileştirici etkiler yapar. "İnternete taşınma"nın hizmetleri değil yönetimi taşımak anlamına geldiğini açıkça ortaya koymak, belediyeler özelinde kent bilgi sistemlerinin gerçekçi ve doğru biçimde algılanmasını, tasarlanmasını ve beklentilerin buna uygun formüle edilmesini sağlayacağı için büyük önem taşımaktadır. (Güler, Birgül, Ayman, Yerel Yönetimler ve Internet, Kasım-2001, İstanbul)
Yerel yönetim sistemi içinde en ağırlıklı yere sahip olan belediyelerde, diğer herhangi bir örgütte olduğu gibi, süreç beş aşamalı ilerlemektedir. (www.yerelnet.org.tr/yerelbilgi,)
1. Bilgisayarlaşma
2. Otomasyon
3. Internet kullanıcılığı
4. Web site kurma
5. Yönetimi internete taşıma
2.2.E-Belediyecilik ile Geleneksel Belediyeciliğin Karşılaştırılması
E-belediyeciliği, teknolojik gelişmelerin hızla değiştirdiği dünyada, gelişen teknolojileri kullanarak, insana hizmet etmenin ve şeffaflaşmanın temelini teşkil eden çağdaş belediyecilik anlayışı olarak tanımlayabiliriz. E- belediyecilik sadece birkaç tuştan ibaret, mekanik bir sistem değildir. Şeffaf ve denetleyici bir yapıdır. Bu aynı zamanda yerel yönetimlerin daha çoğulcu olmasının bir yoludur. Mekâna hapsedilmiş hizmet tarzının, mekan dışına çıkarak 7 gün 24 saat istenilen bilgiye en kısa ve de hızlı şekilde ulaşmayı amaçlamaktadır. Dijital ortamlara yazılan bilginin, kağıt kullanımının yerine geçtiği bir sistemdir. (İnteraktif Sistem ve E-belediyecilik)
Modern dünya, vatandaşların yerel yönetim hizmetlerinden faydalanmak ve işlerini halletmek için belediye kapısına gitmek zorunda kalmadığı bir sisteme doğru hızla ilerlemektedir. Özellikle iletişim alanındaki teknolojik ilerlemeler, hayatın organizasyonunu hem yönetim, hem de vatandaş için çok kolaylaştırmaktadır. Bugün kimi gelişmiş batı ülkelerinde vatandaşlar yönetimle olan işlerinin %50’den fazlasını internet üzerinden yapılabilmektedir. Bu oranın hâlâ %3’ler civarında olduğu ülkemizde bu konuda ciddi çalışmaların yapılması gerektiği ortadadır. Son yıllarda ülkemizde de uygulamaları görülen “e-belediyecilik” anlayışının yaygınlaştırması katılımcı kamu yönetimi anlayışının yansıması açısından göz ardı edilmemesi gereken bir uygulamadır.
2.3.E-Belediyeciliğin Gerekliliği
E-Belediyenin gerekliliği:
· Kişi ve kurumların yerel yönetimlerden beklentileri;
· Belediye hizmetlerinde etkinlik ve verimlilik,
· Daha düzenli ve sağlıklı bir çevre,
· Düzenli bir trafik ve yol, yollarda yönlendirme,
· Abone işlemlerinde ve ödemelerde hız,
· Afet halinde hızlı, etkin ve yararlı müdahale,
· İmar işlemlerinde hız,
· Yetkili kişilere sorununu anlatabilme, ulaşabilme,
gibi temel talepler olarak öne çıkmaktadır. Bunların yanı sıra işin sosyal, ekonomik ve teknoloji boyutuna baktığımızda e-belediye olmanın gerekliliği daha açık ortaya çıkmaktadır. (Türkiye Bilişim Derneği, e-Belediye Taslak Rapor-I, II. Türkiye Bilişim Şurası, 27. Ocak 2004)
E-belediyecilik, vatandaşın yönetime katılması, şeffaflığın, hesap verilebilirliğin sağlanması için önemli bir ortam hazırlar. Kamu yönetimi kurumları arasında bilgi alışverişini kolaylaştırarak bürokraside gereksiz işlemlerin ve tekrarların azaltılmasına imkan sağlar. E-belediyecilikte “vatandaş odaklı hizmet” anlayışı esas alınmaktadır. Bu da, 21. yüzyılın kamu yönetimine ışık tutması hedeflenen yönetişim olgusunun ilkeleri ile doğrudan ilintilidir.
E-belediyeciliğe geçiş yapmayı hedefleyen yerel yöneticiler, diğer yerel yönetimlerin deneyimlerini inceleyerek kendi yönetim biriminin kapasite ve ihtiyaçlarına en uygun bilgi ve hizmetlere yoğunlaşmalıdır. Hedefleri doğru koymalı, vatandaş odaklı çalışmalı, fayda-maliyet analizini dikkatli yapmalı, birden tüm bilgi ve hizmetleri sunmaktansa aşamalı olarak, geçmiş deneyimlerden dersler çıkararak ve yeni pilot çalışmalardan deneyim kazanarak hareket etmelidir. (www.bilgiyonetimi.org, 08.01.2005)
2.3.E-Belediyeciliğin Beklenen Faydaları
E-belediyecilik uygulamalarının sağlayabileceği yararları şu şekilde sıralayabiliriz;
1. Yönetim ve karar alma süreci şeffaflaşmaktadır.
2. Hizmette zaman ve mekân sınırlaması ortadan kaldırılabilmektedir.
3.Kurum ve yerel halk açısından hizmet maliyetinde düşüş gözlenebilmektedir.
4. Paydaş ruhu ortaya çıkmış, kentlilik bilinci dolayısıyla yerel halkta katılımcı bir anlayış yerleşmeye başlamıştır. Demokratikleşme sürecinde önemli yol alınmıştır.
5. Vatandaşın kendi işini kendisinin yapmasından yola çıkarak, yerel yönetimlerdeki fazla olabilecek istihdam sorunu ortadan kalkabilecektir.
6. Katılımcılık ve izlenebilirlik kavramlarının yaygınlaşması dolayısıyla, verilen hizmet kalitesinde artış olabilmektedir.
7. Dünya ile bütünleşebilme açısından bakıldığında; e-belediyecilik uygulamalarının sayısı arttıkça, halkın bilgi teknolojilerini kullanımında artış gözlenebilmektedir.
8. Hizmet sunumundaki, vatandaş odaklı bakış açısı sayesinde, halkın yerel yönetimlere olan güveninde artış görülebilmektedir.
3.E-BELEDİYECİLİĞİN AŞAMALARI
Belediye hizmetlerinin halka daha hızlı bir şekilde götürülebilmesi için de Internet Teknolojileri’nden yararlanmak gerekmektedir. O halde belediyeler için, hizmetlerini internete taşımak ana amaçlarından birisi olmalıdır. Aslında belediyelerde internete taşınacak unsur belediye hizmetleri değil, belediyenin yönetim felsefesi ve işlem süreçleridir.
Belediyelerin hizmetlerini internete taşıma süreci yedi aşamadan oluşur:
3.1. Bilgisayarlaşma
Belediyedeki tüm birimlerde bilgisayar kullanımının sağlanması (Henden, Yrd. Doç. Dr. Rıfkı, Yerel Yönetimlerin Hizmet Sunumlarındaki Değişim ve e-Belediyecilik, 2005)
3.2. Otomasyon
Önemli iş süreçlerinin belirli standartlara oturtularak programlarının yazılması ve tüm bilişim sistemlerinin entegre edilmesi (Henden, 2005). Yani belediye içi mali, personel, yazı işleri, imar planlaması gibi yönetim süreçlerinin otomasyonu,
3.3. Internet Kullanıcılığı
Belediyedeki yöneticilerin, memurların ve işçilerin internete bağlanması (Henden, 2005),
3.4. Web Sitesi Kurma
Sistemi kullanacak olan kurumların kendilerine ait bir e-Belediye web sitesinin kurulması,
3.5. Hizmetleri İnternet’e Taşıma
Halka sunulan tüm hizmetlerin, internete veya web sitelerine taşınması. Kentte yaşayanların şikâyet, istek ve görüş bildirimlerinin; belediye yetki alanındaki iş ve işlemler konusunda bilgi alma istemlerinin; belediyeden işyeri açma, proje onaylatma gibi ruhsat - izin alma - onay başvurularının; belediye tarafından tahsil edilen yasal ödemelerin internet üzerinden yapılması (Güler, Birgül Ayman, Yerel Yönetimler ve İnternet, 2001)
3.6. Entegrasyon
Belediye yönetimine ilişkin temel veri ve bilgilerin, diğer kamu kurum ve kuruluşları ile bağlantılandırılarak paylaşılması (Güler, 2001) ve denetlenmesinin sağlanması,
3.7. Yaygınlaştırma
Halkın internet kullanımının yaygınlaştırılması (Henden, 2005).
Yukarıda sayılan her bir adım, daha önce belirtildiği gibi hizmetin kendisine değil; hizmet üretme sürecinin yönetimine aittir. Bu açıdan internete taşınmanın sonuçları, asıl olarak belediye yönetim süreçlerinin iyileştirilmesi, hızlandırılması, maliyetlerin düşürülmesidir. Ancak, "internete taşınma"nın hizmetleri değil yönetimi taşımak anlamına geldiğini açıkça ortaya koymak, belediyeler de belediye bilgi sisteminin doğru biçimde algılanmasını, tasarlanmasını ve beklentilerin buna uygun formüle edilmesini sağlayacağı için büyük önem taşımaktadır (Güler, 2001).
4. BELEDİYELERİN BİLGİ TOPLUMUNA KATKILARI
Belediyelerin yakın amaç grubu, öncelikle tüm yerel toplumdur. Türkiye ölçeğinde yerel halk su, emlak, çevre, temizlik, vb. alanlardaki ihtiyaç ve yükümlülükleri gereği belediyelerle ilişki içindedirler. Bu anlamdakente ve kentliye etkin, verimli hizmet sunabilmek ve ilerleyen süreçte demokratik katılımı genişletmek amacıyla e-devlet uygulamasının bir araç olarak bu birimlerde kullanılması gerekmektedir.
İnternet ve demokrasi arasındaki etkileşim ve ilişki varlığı gelişmiş ülkelerin yönetsel etkinliklerinde, özellikle de yerel yönetimlerde yaygın kullanıma sahiptir. 8.Kalkınma Planı Yerel Yönetimler Özel İhtisas Komisyonu Raporunda, yerel yönetimlerin kurumsal yapılarının ve çalışma biçimlerinin yerel ve ulusal çıkarları birlikte sağlayacak biçimde geliştirilmesi ve güçlendirilmesi için; “yerel yönetimler arasında ve yerel-merkezi yönetim kuruluşları arasında etkili bir bilgi ağı” kurulması amaçlandığı vurgulanmakta ve internet yerel düzeyde halk katılımının ve iletişim demokrasisinin gerçekleştirilme araçları arasında sayılmaktadır.
Bu çerçevede yerel halk katılımının uygulamaya geçirilmesi için “yerel yönetimlerde halkı bilgilendirme süreçlerinin ve ortamının geliştirilmesi, kamu belge ve bilgilerine özgürce erişebilirliğin sağlanması” (8. BYKP, YY-ÖİKR, 2001) öngörülmektedir. Bu yaklaşım açık biçimde belediyelerin bilgi toplumunun oluşumu sürecindeki konumunun belirlenmesine yönelik girişimler olarak görülmelidir.
Teknolojik gelişmelerin hızla değiştirdiği dünya gerçekleri dikkate alındığında Türkiye ölçeğinde gelişen teknolojileri kullanarak yerel halka hizmet etmenin ve şeffaflaşmanın temelini teşkil eden yeni bir yerel yönetim anlayışının oluşması gerekmektedir. Bu çerçevede belediyelerden beklenen iki görev ortaya çıkmaktadır.
Birincisi, kurumsal yapılarını bilişim teknolojisine uygun biçimde donatmak ve hizmet sunumunda bu teknolojiyi yaygın biçimde kullanmak,
İkincisi, kurumsal yapılarını yaygın eğitim verecek düzeye getirmek. Bunu da belediyeler, hem kendi personelini, hem yerel halkı bilişim teknolojisine ve bilgi toplumunun gereklerine uygun hale getirme görevini üstlenmelidir. Yerel düzeyde kaliteli hizmet amacına ulaşılması noktasında belediye işlemlerinin sağlıklı, güvenli, hızlı bir şekilde gerçekleştirilebilmesi gerekmektedir. Bilgi toplumunun gereklerinin yerine getirilmesi söz konusu bu amaçlara ulaşmayı kolaylaştıracaktır. Hem belediyenin kurumsal yapısının temsilcileri (belediye başkanı-belediye personeli) hem de yerel halk bu hizmetlerden mümkün olan en büyük kazancı sağlamak durumundadır. (www.belsoft.gen.tr, 2003)
Ancak belediye hizmetlerinin hızlı sunulması yetmez, belediyelerin dijital yolla gelen yurttaşların, kurum ve kuruluşların soru ve taleplerine aynı yöntem ve hızla yanıt verebilmesi, yerel düzeyde eğitimde eşitsizliğin önüne geçilebilmesinde e-belediye yararlanılmalıdır. (www.tbd.org.tr, 2003 : 83) Bu çerçevede e-belediye uygulamasının yerel hizmetin sunumunun kaliteli ve etkin kılınması; yerel demokrasinin gelişmesi ve belediye personelinin ve yerel halkın eğitim ihtiyaçlarının karşılanmasına kadar önemli katkılarının olacağı açıktır. Peki o zaman; “e-belediyenin kurumsal yapıya uyarlanması için neler yapılmalıdır? ” sorusuna cevap aramak gerekmektedir.
5.DÜNYADA E-BELEDİYE UYGULAMALARINA ÖRNEKLER
Türkiye’deki web uygulamalarını kendi içinde revize etmek noktasında Dünyadaki bazı örneklere yer vermemiz gerekmektedir.
5.1.ABD’de E-Yerel Yönetim
ABD’de bilişim teknolojisinin kullanımına ilişkin veriler şunlardır; ABD’de toplam (ev, işyeri ve okullar) internet kullanımı %62.4; hane halkının internete ulaşım oranı %58.4; evden internete düzenli olarak bağlananların oranı %49.4 dür. (www.kuntaliitto.fi/tietot, 2003 : 153) internet üzerinden kamusal hizmetlere erişim oranı ise %43 olarak belirlenmiştir. (www.internet.com/haber, 2003)
ABD’de yerel otoritelerin %80’i web sitesine sahiptir. Örneğin; Miami-Dade’de, web portalı üzerinden kullanıcılara güncellenmiş haberler, bilgiler, basın açıklamaları, ilanlar, toplantı bilgileri, hava tahminleri, olağanüstü durumlarla(terörist saldırıları ve 911’li hatlara ilişkin) ilgili duyurular sağlanmaktadır.(www.kuntaliitto.fi/tietot, 2003 : 154) Yine ABD’de Mobile yerleşim bölgesine ait olan web sitesi ilk kurulduğunda sadece vatandaşa bilgi vermek amaçlanmış ancak daha sonraki aşamalarda indirilebilen formlar, interaktif uygulamalar ve finansal işlem hizmetleri verilmeye başlanmıştır. Mobile İlçesinin web sitesinde yer alan uygulamalara şu örnekler verilebilir; -kent görevlileri ve meclis toplantıları hakkında bilgiler; -kent bölümlerine ilişkin bilgiler; -sıkça sorulan sorular; -kent bağlantı noktaları: gerekli olan ve sık sık sorulan adres, telefon ve faks numaraları, etkinlikler takvimi: sanat, kültür, iş alemi, kent özel günleri, vb hakkında bilgi sağlanır; (www.kuntaliitto.fi/tietot, 2003 : 166)
5.2.İngiltere’de E-Yerel Yönetim
İnternet üzerinden kamusal hizmetlere erişim oranı ise %13 olarak belirlenmiş (www.internet.com/haber, 2003) olmakla birlikte e-yerel yönetim anlayışı İngiltere’de 21. yy için merkezi yönetim ve yerel yönetimler arasında yeni dinamik bir ortaklığı entegre edecek ve etkili hizmetler (ulaşılabilir, vatandaş odaklı, açık ve saydam özellikli) sunacak bir vizyon olarak kabul edilmiştir.(www.kuntaliitto.fi/tietot, 2003 : 139) Bu çerçevede İngiltere’de Hükümet, e-yerel yönetim konusunda 2005 yılına kadar yerel yönetim hizmetleri içinde elektronik hizmet tesliminin %100 hedefinin başarılmasından sorumlu tutulmuştur. Öte yandan İngiltere’de, 2008 yılında tüm kamu hizmetlerinin elektronik ortamda yapılabileceği ve elektronik devlete geçişin tamamlanacağı ilan edilmiştir. (www.vergiturk.com, 2003)
Bilgi toplumuna ilişkin vatandaşlardan gelen talepler ekseninde İngiltere de e-yerel yönetimin kurumsallaşmasına ilişkin olarak, 2005’e kadar yerel otoritelerin şu adımları atmaları öngörülmektedir;
İnternet erişimi ve e-maillerin yerel kütüphanede bütün vatandaşlar için ücretsiz olması, yerel hizmetlerin tamamının bilgisayar ortamında sağlanması, elektronik bilginin, kimlik denetiminin ve veri güvenlik sorunlarının giderilmesi, seçimlerin bilgisayar ortamında oylanmasının sağlanması, bütün meclis üyelerinin e-mail ve internet kullanma konusunda eğitilmesi ve bütün meclis üyelerinin bir e-mail sahibi olması.
5.3.Bazı Ülkelerdeki E-Yerel Yönetim Uygulamasına İlişkin Örnekler
Bazı ülkelerin E-Belediyecilik uygulamalarını kullanma oranları, beklenen ve elde edilen fayda analizleri ise şu şekilde ele alınabilir.
5.3.1.Yeni Zelanda
Bu ülkede İnternet üzerinden kamusal hizmetlere erişim oranı;
%40’dır.(www.internet.com/haber, 2003) Yeni Zelanda yerel e-yönetim stratejisinin gelişiminde iyi bir örnektir zira, bu ülkede e-yerel yönetimlerle ilgili milli strateji planı oluşturma kararı verilmiştir.
(www.idg.net.nz, 2003) Yeni Zelanda da e -yönetimin amaçları şunlardır; daha uygun, daha düşük maliyetli, daha güvenli, daha iyi ve yüksek etkili hizmet sunumu; liderlik (kamu sektörünün bilgi toplumunu desteklemesi); bilgi toplumu olarak Yeni Zelanda’nın ününün arttırılması ve yönetime insanların büyük çoğunluğunun katılımının sağlanması. (www.kuntaliitto.fi, 2003 : 109) hedeflenmektedir.
5.3.2.Kanada
Kanada’da İnternet üzerinden kamusal hizmetlere erişim oranı; %48’dir. (www.internet.com/haber, 2003) Uygulanan e-yerel yönetim ile; daha kolay ulaşılabilir yönetim; daha iyi hizmetler; güvenirliği sağlanmış bir erişim hedeflenmekte ayrıca, bütün Kanadalılara yönelik hizmetlerin internet üzerinden sunumu öngörülmektedir. (www.kuntaliitto.fi/tietot, 2003 : 53)
5.3.3.Finlandiya
İnternet üzerinden kamusal hizmetlere erişim oranının %49 olduğu Finlandiya’da (www.internet.com/haber, 2003) e-yerel yönetim konusunda kurumsal ve bireysel ilerlemeler sağlamıştır.
İnternetin yerel yönetim ve diğer devlet kurumlarında görev yapan yöneticiler için eğitim programını kapsayacak şekilde düzenlenmesi öngörülmektedir. Bu açıdan bilişim teknolojilerine ilişkin eğitim çabası öne çıkmaktadır. Finlandiya’daki yerel yönetimlerin bilişim teknolojileri açısından sahip oldukları altyapıya ilişkin veriler şunlardır; yerel yönetim personelinin %100'ü bilişim teknolojisini kullanmakta ve yine personelin %100'ü e-mail kullanmaktadır; belediyelerin %99'u web sitesine sahiptir; bankalar ve belediyeler arasındaki elektronik aktarım oranı %100'dür; belediyelerin %60’ı belediye meclis toplantılarını online olarak yapmaktadır; belediye bütçelerinin %0.7 - %1.5’i bilişim teknolojileri için ayrılmaktadır.(www.kuntaliitto.fi/tietot, 2003 :62)
5.3.4.Hollanda
Yerel düzeyde eğitim hizmetini belediyeler yerine getirmektedir. 2002 yılı sonuna kadar bütün belediyeler online sistemine geçmesi hedefi konmuş ve bu hedefin %80'i gerçekleşmiştir. (www.kuntaliitto.fi/tietot, 2003 : 97) Hollanda’da İnternet üzerinden kamusal hizmetlere erişim oranı %41’dir. (www.internet.com/haber, 2003)
5.3.5.İrlanda Cumhuriyeti
İnternet üzerinden kamusal hizmetlere erişim oranı %26’dır. (www.internet.com/haber, 2003) E-yerel yönetim ile günlük olaylar için gerekli olan hizmetlerin elektronik yolla sağlanması amaçlanmakta; doğum kaydı, iş başvurusu, ev satın alma, yada bir iş kurmak için gereken bütün işlemlerin elektronik ortamda sunulması öngörülmektedir. (www.kuntaliitto.fi/tietot, 2003 : 124)
5.3.6.İspanya
Valencia’daki bir internet sağlayıcısı (portal) belediye konutları, vergi toplama birimleri, okullar, sağlık ocakları ve alışveriş merkezleri için kamu ve özel sektör hizmetleri için bilgi sağlamaktadır. (www.kuntaliitto.fi/tietot, 2003 : 129) İspanya’da internet üzerinden kamusal hizmetlere erişim oranı %26’dır. (www.internet.com/haber, 2003)
5.3.7.Avustralya
İnternet üzerinden kamusal hizmetlere erişim oranı %46’dır. (www.internet.com/haber, 2003) Avusturalya, Amerika ve Finlandiya dan sonra en çok erişim sağlanan ülkedir. Avustralya’da yönetim hizmetleri hakkında bilgi sağlayacak merkezi bir ofis kurulmuş, ayrıca elektronik ödeme sistemine de geçilmiştir. (www.kuntaliitto.fi/tietot, 2003 : 38)
5.3.8.Brezilya
Belediyeler eğitim yönetiminden sorumludurlar. Ancak, merkez ve metropoliten kent yönetimleri online hizmetler sunma konusunda diğer (küçük) belediyelere göre daha gelişmiştir. Bu çerçevede Brezilya’da; gelir vergisi açıklamaları; vergi ödeme sertifikaları; yönetimin sunduğu kayıtlar; ilkokul ve ortaokul kayıtları; yargı sürecinin takibi; emeklilik fonları ve diğer sosyal güvenlik sistemi bilgileri, online olarak sunulmaktadır. Ayrıca “uzaktan eğitim” online olarak sağlanmaktadır. (www.kuntaliitto.fi/tietot, 2003 : 44) Brezilya’da gelir beyannamelerinin yüzde 85’i İnternet üzerinden doldurulmaktadır. (www.vergiturk.com, 2003)
6.TÜRKİYE’DE E-YEREL YÖNETİM UYGULAMALARI
Son zamanlarda bilgi toplumu ve e-devlet kavramları oldukça sık kullanılmaktadır.
Bunlarla bağlantılı olarak e-oy, e-demokrasi, e-sağlık, e-vatandaş, e-eğitim, e-belediye, e-hizmet vb. kavramlar da kullanılmaktadır. Söz konusu bu kavramlar, e-devletin alt sistemlerini oluşturan kurum ve kuruluşlar için kullanılmaktadır.
Her şeye ve herkese uyan bir e-devlet, uygulaması yoktur. Her ülkenin, hatta aynı ülkedeki farklı kamu kurum ve kuruluşlarının içinde bulundukları koşullar, öncelikler ve kaynaklar farklı olabilir (Aktas, 2006).
E-devletle ilgili çalışmalarda ülkenin idari yapısı içerisinde belediyelerin konumları, koşulları, öncelikleri ve mali kaynakları bulundukları bölgeler ve örgütsel büyüklükleri dikkate alınmalıdır. Genel olarak hem dünya ülkelerinde ve hem de Türkiye’de belli bir örgütsel büyüklüğe sahip, yeterli mali kaynağı, uzman personeli olan ve yeterli teknik alt yapıya sahip belediyelerin e-devlet uygulamalarında belli bir mesafe kat ettikleri ifade edilmektedir.
6.1.Türkiye’de Belediyelerin Dağılımı ve E-Belediye Kullanımları
Türkiye’de 3225 belediye bulunmaktadır. Bunların büyükşehir, il, ilçe ve
Beldelere göre dağılımı (www.mahalli-idareler.gov.tr, 2008);
· 16 büyükşehir belediyesi
· 101 büyükşehire bağlı ilçe belediyesi
· 283 büyüksehire baglı ilk kademe belediyesi
· 65 il belediyesi
· 749 ilçe belediyesi ( büyüksehir sınırlarına girenler hariç)
· 2011 belde belediyesi seklindedir.
İnternet teknolojisinin kamu yönetiminde yaygın bir şekilde kullanılmaya başlamasıyla birlikte merkezi yönetim dışında yerel yönetimlerde de e-devlet uygulamalarına yönelik çabalar artmıştır. E-yerel yönetimler üzerine yapılan teorik ve uygulamalı bilimsel çalışmalar, Türkiye’de yerel yönetimler alanındaki e-devlet uygulamalarının sadece belediyelerle sınırlı kaldığını göstermektedir.
Henüz internet kullanımının başlangıç aşamasında olan belediyeler, diğer yerel yönetim birimleriyle eş güdümsüz olarak web sayfası oluşturma aşamasındadırlar.
Bu nedenle 2005 E-Dönüşüm Eylem Planında İçişleri Bakanlığı Mahalli idareler Genel Müdürlüğü’nün sorumluluğunda yerel yönetimlerce verilecek elektronik hizmet standartlarının belirlenmesi istenmektedir. Eylem planında yerel yönetimlerin, is dünyası ve vatandaşlara sunacağı elektronik kamu hizmetlerinde, kendi aralarında ve merkezi hükümetle elektronik veri iletişiminin sağlanmasında birlikte çalışılabilirlik için gerekli usul ve esasların belirlenmesine yönelik çalışmaların yapılması amaçlanmaktadır (DPT, 2005: 12). Bu amaçla yerel yönetimler arasında eş güdüm ve bilgi paylaşımını kolaylaştıracak devlet destekli projelerin kısmen hayata geçirildiği görülmektedir.
Bunlar “Yerel Net”ve “Yerel Bilgi” projeleridir.
6.2.Yerel Net Projesi
Devlet Planlama Teşkilatı ile Türkiye ve Ortadoğu Amme idaresi Enstitüsü – Yerel Yönetimler Araştırma ve Eğitim Merkezi işbirliğinde yürütülmektedir. Bu proje 2001 yılı itibariyle “Türkiye’nin Yerel Yönetimler Portalı” olarak faaliyet göstermektedir (Nohutçu ve Demirel, 2005: 47).
Yerel Net yerel yönetimler konusunda çalışanların, ulamsak ve kullanılabilir hale getirmek için çok zaman harcadıkları rakamsal verilerden yine serbestçe yararlanmalarını sağlamak ilkesine göre kurulmuştur (Altınok ve Bengshir, 2005: 699)
6.3.Yerel Bilgi (Yerel Yönetimler Bilgi Tabanı) Projesi
Yerel yönetimlerle ilgili verileri elektronik ortamda toplayan, bu verileri politika geliştirme ve karar alma sürecine yardımcı olacak şekilde derleyen ve bunları analitik sorgulamaya tabi tutan bir veri tabanı oluşturmak için içişleri Bakanlığı ile TODAİE arasında imzalanan bir protokol ile 4 Nisan 2001’den başlayarak yürürlüğe girmiştir. Proje Ekim 2003’te İçişleri Bakanlığına devredilmiştir. Proje ile merkezi yönetimin veri gereksinimini karşılamak, karsılaştırılabilir, ölçülebilir, yorumlanabilir, güvenilir, doğru, şeffaf, güncel, standartlara uygun veri elde etmek, veri toplamayı hızlı ve sürekli yapmak için veri tabanı oluşturmak hedeflenmiştir.
7.TÜRKİYE’DEN E-BELEDİYECİLİK UYGULAMALARINA ÖRNEKLER
7.1.Ankara Büyükşehir Belediyesi
Ankara Büyükşehir belediyesine “http://www.ankara-bel.gov.tr” adlı web sayfasından erişilmektedir.
İlgililerin doğrudan başkana ulaşmalarının da sağlandığı web sayfasında kullanıcılara şu hizmetler sunulmaktadır;
· Belediye hizmet birimleri
· Kentle ilgili proje-yatırım bilgileri
· Belediye bütçesi
· Belediye hizmet rehberi
· Kentin tarihsel gelişimi
· Ankara’da neler yapmalı
· Belediye faaliyet raporları
· İhale ilanları
· Şehir rehberi
· Sıkça sorulan sorular
· Tarihte belediye ve meclisi hakkında bilgi
· Mahalli idareler ve belediyelerle ilgili bilgi
· Yararlı linkler.
Ayrıca; interaktif kent haritasi (http://burc.ankara-bel.gov.tr/website/abb); resmi kurumlar (http://www.ankara-bel.gov.tr/resmi.asp); eğitim (http://www.ankara-bel.gov.tr/okul.asp); ulaşım (http://www.ankara-bel.gov.tr/otobus.asp) bilgileri kullanıcılara sunulmaktadır. (www.ankara-bel.gov.tr, 2003)
Örneğin Web Sayfasındaki “hizmet rehberi” bölümüne girilince kullanıcılara; yoksullara yardım, cenaze-defin işlemleri, birikmiş çöp ve atıkların temizlenmesi, çevre temizlik vergisinin ödenme zamanı, haşereye karşı ilaçlama, asfalt-yol onarımına ilişkin taleplere ait bilgiler yer almaktadır.
7.2.İzmir Büyükşehir Belediyesi
Kullanıcılar ve yerel halk İzmir Büyükşehir Belediyesine “http://www.izmir-bld.gov.tr” web sayfasından ulaşabilmektedirler.
Web sayfasında kullanıcılara şu konularda hizmet sunulmaktadır
· Kentle ilgili haberler
· Belediye başkanı ve belediye yönetimi hakkında bilgiler
· Belediye duyuruları
· Hizmet kılavuzu
· Yönetmelikler
· Kent içi ulaşım bilgileri
· Sosyal hizmetler
· Kültür-sanat
· Belediye şirketleri
· Projeler
· Faaliyet raporları
· Kente dair bilgiler
· Hemşeri iletişim merkezi
· Yararlı linkler
Web sayfası üzerinden kullanıcılara sisteme kayıt yaptırmaları durumunda; belediyenin görev ve yetki alanında kalan hizmetlerimizde oluşabilecek programlı aksamaların (su kesintisi, güzergah değişikliği vb.) duyuruları e-posta adreslerine gönderilmektedir. (www.izmir-bld.gov.tr, 2003)
7.3.Antalya Büyükşehir Belediyesi
Antalya Büyükşehir belediyesi web sayfasına “www.antalya-bld.gov.tr” adresinden erişilmektedir.
Web sayfasında kullanıcılara ve yerel halka sunulan hizmetler şunlardır;
· Başkan ve meclis üyeleri hakkında bilgiler
· Belediyenin kuruluş şeması
· Görevleri
· Belediye birimleri
· Belediyenin faaliyetlerini gösteren yıllık raporlar ve basın bültenleri,
· Belediyenin tarihçesi
· Belediyeden istek hattı
· Antalya hakkında bilgiler
· Antalya belediyesi ile ilgili gerekli telefonlar
· Antalya haritası ve kent rehberi
· Belediyeler mevzuatı ile ilgili bilgiler ve hem Antalya hem de belediyelerle ilgili bilgi linkleri
· İhale ilanları ve BŞB meclisinin gündemi
7.4.Yalova Belediyesi:
Vatandaşlar ve kullanıcılar www.yalova-bld.gov.tr adresinden ulaşmaktadır. Sitede kullanıcılar;
· Belediye'ye ait güncel haberleri
· Duyuruları
· Hava durumu
· İhaleleri ve sonuçlarını
· Vapur ve şehir hatları tarifelerini
· Nöbetçi eczaneleri
· Acil telefon numaralarını öğrenebilmekte ve Yalova Belediye Başkanı veya belediyedeki çeşitli birim amirleriyle e-mail yoluyla da haberleşebilmektedirler.
Vatandaşların belediyeye olan su, emlak ve çevre temizlik vergisi ödemelerine ilişkin bilgileri web adresinden aktarılmaktadır. Uygulamada vatandaşlara özel şifreler verilmekte ve ödemeler kredi kartı ile de yapılabilmektedir. Ayrıca internet aracılığı ile özel şifre başvurusu yapılabilmektedir.
KAYNAKÇA
· Altınok ve Bengshir, 2005: 699
· DPT, 2005: 12
· Güler, Birgül, Ayman, Yerel Yönetimler ve Internet, Kasım-2001, İstanbul
· Güler, Birgül Ayman, Yerel Yönetimler ve İnternet, 2001
· H.Burçin Henden “Yerel Yönetimlerde Uygulanan Toplam Kalite Yönetiminin “e-Belediyecilik” Kavramı İle Bağlantısının İrdelenmesi”
· Henden, Yrd. Doç. Dr. Rıfkı, Yerel Yönetimlerin Hizmet Sunumlarındaki Değişim ve e-Belediyecilik, 2005
· Hilal Yıldırır, Elif Karakurt, E-Devlet Ve Uygulamaları
· İnteraktif Sistem ve E-belediyecilik
· Milli Emlak Genel Müdürlüğü. "E-Devlet"
· Nohutçu ve Demirel, 2005: 47
· Türkiye Bilişim Derneği, e-Belediye Taslak Rapor-I, II. Türkiye Bilişim Şurası, 27. Ocak 2004
· Türkiye Bilişim Şurası,E-devlet Çalışma Grubu Raporu
· Yıldırım, Uğur, Öner, Şerif, Türkiye’de E-Belediye Uygulamaları
· Yıldız, Mete, Çağdaş Yerel Yönetimler,1996
· www.ankara-bel.gov.tr, 2003
· www.bilgiyonetimi.org, 08.01.2005
· www.belsoft.gen.tr, 2003
· www.internet.com/haber, 2003
· www.idg.net.nz, 2003
· www.izmir-bld.gov.tr, 2003
· www.kuntaliitto.fi/tietot, 2003
· www.mahalli-idareler.gov.tr, 2008
· www.tbd.org.tr, 2003 : 83
· www.vergiturk.com, 2003
ARALIK 2011
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder